D.ershane Sözlüğü - D Programlama Dili Sözlüğü

A

abstract: [soyut], somut gerçekleştirmesi verilmemiş olan
açıkça elle yapılan: [explicit], programcı tarafından açık olarak yapılan
açıklama satırı: [comment], programı açıklamak için programın içine yazılan satır
address: [adres], değişkenin (veya nesnenin) bellekte bulunduğu yer
akım: [stream], nesnelerin art arda erişildiği giriş çıkış birimi
algorithm: [algoritma], verilerin işlenme adımları, işlev
alias: [takma isim], var olan bir olanağın başka bir ismi
alignment: [hizalama birimi], bir türün değişkenlerinin bulunabileceği adres adımı
alt düzey: [low level], donanıma yakın olanak
alt sınıf: [subclass], başka sınıftan türetilen sınıf
anahtar sözcük: [keyword], dilin kendisi için ayırmış olduğu ve iç olanakları için kullandığı sözcük
and (logical): [ve (mantıksal)], iki ifadenin her ikisinin doğru olduğunu denetleyen işleç
aralık: [range], belirli biçimde erişilen bir grup eleman
arayüz: [interface], yapının, sınıfın, veya modülün sunduğu işlevler
argument: [parametre değeri], işleve parametre olarak verilen bir değer
array: [dizi], elemanları yan yana duran ve indeksle erişilen topluluk
arttırma: [increment], değerini bir arttırmak
assign: [atama], değişkene yeni bir değer vermek
associative array: [eşleme tablosu], elemanlarına tamsayı olmayan indekslerle de erişilebilen veri yapısı (bir 'hash table' gerçekleştirmesi)
asynchronous: [zaman uyumsuz], önceden bilinmeyen zaman aralıklarında gerçekleşen
atama: [assign], değişkene yeni bir değer vermek
atomic operation: [kesintisiz işlem], bir iş parçacığı tarafından kesintiye uğramadan işletilen işlem
aynı isimde tanım içeren: [eponymous], kendisiyle aynı isimde tanım içeren şablon
azaltma: [decrement], değerini bir azaltmak

B

bağlam değiştirme: [context switching], başka iş parçacığına geçilmesi
bağlanım: [linkage], derlenen koddaki özgün ismi belirleyen kurallar vs.
bağlayıcı: [linker], derleyicinin oluşturduğu program parçalarını bir araya getiren program
bağlı liste: [linked list], her elemanı bir sonraki elemanı gösteren veri yapısı
bayrak: [flag], bir işlemin veya sonucun geçerli olup olmadığını bildiren bit
bayt: [byte], 8 bitlik tür
bayt sırası: [endianness], veriyi oluşturan baytların bellekte sıralanma düzeni
belirsiz sayıda parametre: [variadic], aynı işlevi (veya şablonu) farklı sayıda parametre ile çağırabilme olanağı
bellek sızıntısı: [memory leak], artık kullanılmasa bile bellek bölgesinin geri verilmemesi
betik: [script], terminal komutlarından oluşan program
big endian: [büyük soncul], değerin üst bitlerini oluşturan baytın bellekte önceki adreste bulunduğu işlemci mimarisi
bildirim: [declare], tanımını vermeden belirtmek
binary system: [ikili sayı sistemi], iki rakamdan oluşan sayı sistemi
binding: [ilinti], yabancı kütüphanenin olanaklarını D söz dizimiyle bildiren dosya
birim testi: [unit test], programın alt birimlerinin bağımsız olarak denetlenmeleri
birlik: [union], birden fazla değişkeni aynı bellek bölgesinde depolayan veri yapısı
bit: [bit], 0 ve 1 değerlerini alabilen en temel bilgi birimi
block: [blok], küme parantezleriyle gruplanmış ifadelerin tümü
BOM, byte order mark: [BOM], dosyanın en başına yazılan Unicode kodlama belirteci
büyük soncul: [big endian], değerin üst bitlerini oluşturan baytın bellekte önceki adreste bulunduğu işlemci mimarisi
byte: [bayt], 8 bitlik tür

C

cache: [ön bellek], hızlı veri veya kod erişimi için kullanılan mikro işlemci iç belleği
call stack: [çağrı yığıtı], belleğin kısa ömürlü değişkenler ve işlev çağrıları için kullanılan bölgesi
capacity: [sığa], yeni elemanlar için önceden ayrılmış olan yer
character: [karakter], 'a', '€', '\n', gibi en alt düzey metin parçası
character encoding: [karakter kodlaması], karakter kodlarının ifade edilme yöntemi
class: [sınıf], kendi üzerinde kullanılan işlevleri de tanımlayan veri yapısı
client: [istemci], sunucu programın hizmetlerinden yararlanan program
closure: [kapama], işlemi ve işlediği kapsamı bir arada saklayan program yapısı
code bloat: [kod şişmesi], şablon için çok sayıda kod üretilmesi
code page: [kod tablosu], 127'den büyük karakter değerlerinin bir dünya dili için tanımlanmaları
code point: [kod noktası], Unicode'un tanımlamış olduğu harf, im, vs.
code unit: [kod birimi], UTF kodlaması kod değeri
collateral exception: [ikincil hata], hata atılması sırasında atılan başka hata
comment: [açıklama satırı], programı açıklamak için programın içine yazılan satır
Compile Time Function Execution: [CTFE], derleme zamanında işlev işletme
compiler: [derleyici], programlama dili kodunu bilgisayarın anladığı makine koduna çeviren program
concurrency: [eş zamanlı programlama], iş parçacıklarının birbirlerine bağımlı olarak işlemeleri
const: [sabit], bir bağlamda değiştirilmeyen
constraint: [kısıtlama], şablon parametrelerinin uyması gereken koşulların belirlenmesi
construct: [kurma], yapı veya sınıf nesnesini kullanılabilir duruma getirmek
constructor: [kurucu işlev], nesneyi kuran işlev
container: [topluluk], aynı türden birden fazla veriyi bir araya getiren veri yapısı
context switching: [bağlam değiştirme], başka iş parçacığına geçilmesi
contract programming: [sözleşmeli programlama], işlevlerin giriş çıkış koşullarını ve nesnelerin tutarlılığını denetleyen dil olanağı
control character: [kontrol karakteri], yeni satır açan '\n', yatay sekme karakteri '\t', gibi özel karakterler
cooperative multi-tasking: [işbirlikli çoklu görev], görevlerin kendilerini duraksattıkları çoklu görev yöntemi
copy construct: [kopyalama], nesneyi başka bir nesnenin kopyası olarak kurmak
copy constructor: [kopyalayıcı işlev], nesneyi kopyalayan işlev
core feature: [iç olanak], dilin kütüphane gerektirmeyen bir olanağı
coroutine: [ortak işlev], aynı zamanda işletilen görevlerden birisi
CPU: [mikro işlemci], bilgisayarın beyni
CPU bound: [mikro işlemciye bağlı], zamanının çoğunu mikro işlemciyi işleterek geçiren
CPU core: [mikro işlemci çekirdeği], başlı başına mikro işlemci olarak kullanılabilen işlemci birimi
crash: [çökme], programın hata ile sonlanması
CTFE: [Compile Time Function Execution], derleme zamanında işlev işletme

Ç

çağrı yığıtı: [call stack], belleğin kısa ömürlü değişkenler ve işlev çağrıları için kullanılan bölgesi
çalışma ortamı: [runtime], çalışma zamanında dil desteği veren ve her programa otomatik olarak eklenmiş olan program parçası
çerçeve: [frame], işlev çağrısının yerel durumunu barındıran alan
çıkarsama: [deduction, inference], derleyicinin kendiliğinden anlaması
çıkış koşulu: [postcondition], işlevin garanti ettiği sonuç
çıktı: [output], programın bilgi olarak ürettiği herşey
çok paradigmalı: [multi-paradigm], çeşitli programlama yöntemlerini destekleyen
çok şekillilik: [polymorphism], başka bir tür gibi davranabilmek
çoklu görev: [multi-tasking], birden fazla görevin etkin olması
çokuzlu: [tuple], bir kaç parçanın diziye benzer biçimde bir araya gelmesinden oluşan yapı
çökme: [crash], programın hata ile sonlanması
çöp toplayıcı: [garbage collector], işi biten nesneleri sonlandıran düzenek

D

data structures: [veri yapıları], verilerin bilgisayar biliminin tanımladığı biçimde saklanmaları ve işlenmeleri
debug: [hata ayıklama], programın hatalarını bulma ve giderme
declare: [bildirim], tanımını vermeden belirtmek
decrement: [azaltma], değerini bir azaltmak
deduction, inference: [çıkarsama], derleyicinin kendiliğinden anlaması
default: [varsayılan], özellikle belirtilmediğinde kullanılan
definition: [tanım], bir ismin neyi ifade ettiğinin belirtilmesi
değer: [value], ay adedi 12 gibi isimsiz bir büyüklük
değer türü: [value type], değer taşıyan tür
değişken: [variable], kavramları temsil eden veya sınıf nesnesine erişim sağlayan program yapısı
değişmez: [immutable], programın çalışması süresince kesinlikle değişmeyen
delegate: [temsilci], oluşturulduğu ortamdaki değişkenlere erişebilen isimsiz işlev
deprecated: [emekliye ayrılan], hâlâ kullanılan ama yakında geçersiz olacak olanak
derleyici: [compiler], programlama dili kodunu bilgisayarın anladığı makine koduna çeviren program
designated initializer: [isimli ilklendirici], yapı üyelerinin isimle ilklendirilmeleri
destruct: [sonlandırma], nesneyi kullanımdan kaldırırken gereken işlemleri yapmak
destructor: [sonlandırıcı işlev], nesneyi sonlandıran işlev
deyim: [statement], ifadelerin işletilmelerini ve sıralarını etkileyen program yapısı
dilim: [slice], başka bir dizinin bir bölümüne erişim sağlayan yapı
dinamik: [dynamic], çalışma zamanında değişebilen
directory: [klasör], dosyaları barındıran dosya sistemi yapısı, "dizin"
discriminated union: [korumalı birlik], yalnızca geçerli üyesine eriştiren birlik
dizgi: [string], "merhaba" gibi bir karakter dizisi
dizi: [array], elemanları yan yana duran ve indeksle erişilen topluluk
doldurma baytı: [padding byte], değişkenleri hizalamak için aralarına gelen baytlar
döngü: [loop], tekrarlanan program yapısı
döngü açılımı: [loop unrolling], döngü içeriğinin her eleman için art arda tekrarlanması
dönüş değeri: [return value], işlevin üreterek döndürdüğü değer
duck typing: [ördek tipleme], türün değil, davranışın önemli olması
duyarlık: [precision], sayının belirgin basamak (hane) adedi
düzen: [format], bilginin giriş ve çıkışta nasıl düzenlendiği
dynamic: [dinamik], çalışma zamanında değişebilen

E

eager: [hevesli], işlemlerin, ürettikleri sonuçların kullanılacaklarından emin olunmadan gerçekleştirilmeleri
element: [eleman], topluluktaki verilerin her biri
emekliye ayrılan: [deprecated], hâlâ kullanılan ama yakında geçersiz olacak olanak
emirli programlama: [imperative programming], işlemlerin deyimler halinde adım adım belirlendikleri programlama yöntemi
encapsulation: [sarma], üyelere dışarıdan erişimi kısıtlamak
endianness: [bayt sırası], veriyi oluşturan baytların bellekte sıralanma düzeni
eniyileştirme: [optimization], kodun daha hızlı çalışacak biçimde davranışı bozulmadan değiştirilmesi
environment variable: [ortam değişkeni], programı başlatan ortamın sunduğu PATH gibi değişken
eponymous: [aynı isimde tanım içeren], kendisiyle aynı isimde tanım içeren şablon
erişici: [iterator], elemanlara erişim sağlayan yapı
eş zamanlı programlama: [concurrency], iş parçacıklarının birbirlerine bağımlı olarak işlemeleri
eşleme tablosu: [associative array], elemanlarına tamsayı olmayan indekslerle de erişilebilen veri yapısı (bir 'hash table' gerçekleştirmesi)
etiket: [label], kod satırlarına isimler vermeye yarayan olanak
evrensel: [global], modül düzeyinde tanımlanmış
exception: [hata], devam edilemeyen işlemden atılan nesne
explicit: [açıkça elle yapılan], programcı tarafından açık olarak yapılan
expression: [ifade], programın değer oluşturan veya yan etki üreten bir bölümü
expression-based contracts: [sözleşme ifadeleri], sözleşme kısa söz dizimi

F

flag: [bayrak], bir işlemin veya sonucun geçerli olup olmadığını bildiren bit
floating point: [kayan noktalı sayı], kesirli sayı
fonksiyonel programlama: [functional programming], yan etki üretmeme ilkesine dayalı programlama yöntemi
format: [düzen], bilginin giriş ve çıkışta nasıl düzenlendiği
frame: [çerçeve], işlev çağrısının yerel durumunu barındıran alan
function: [işlev], programdaki bir kaç adımı bir araya getiren program parçası
functional programming: [fonksiyonel programlama], yan etki üretmeme ilkesine dayalı programlama yöntemi

G

garbage collector: [çöp toplayıcı], işi biten nesneleri sonlandıran düzenek
geçici: [temporary], bir işlem için geçici olarak oluşturulan ve yaşamı kısa süren değişken veya nesne
geçişli çoklu görev: [preemptive multi-tasking], görevlerin bilinmeyen zamanlarda duraksatıldığı çoklu görev yöntemi
geliştirme ortamı: [IDE], program yazmayı kolaylaştıran program
genel erişim: [public], herkese açık erişim
generative: [kod üretmeli], kod üreten kodlar kullanan
generic: [türden bağımsız], belirli türlere bağlı olmayan veri yapıları ve algoritmalar
gerçekleştirme: [implementation], kodun oluşturulması
giriş koşulu: [precondition], işlevin gerektirdiği koşul
giriş/çıkış'a bağlı: [I/O bound], zamanının çoğunu giriş/çıkış işlemlerini bekleyerek geçiren
global: [evrensel], modül düzeyinde tanımlanmış
görev: [task], programın geri kalanıyla koşut işletilebilen işlem birimi
gösterge: [pointer], bir değişkeni gösteren değişken

H

hata: [exception], devam edilemeyen işlemden atılan nesne
hata atma: [throw exception], işlemin devam edilemeyeceği için sonlandırılması
hata ayıklama: [debug], programın hatalarını bulma ve giderme
hazır değer: [literal], kod içinde hazır olarak yazılan değer
hevesli: [eager], işlemlerin, ürettikleri sonuçların kullanılacaklarından emin olunmadan gerçekleştirilmeleri
hexadecimal system: [on altılı sayı sistemi], on altı rakamdan oluşan sayı sistemi
hierarchy: [sıradüzen], sınıfların türeyerek oluşturdukları aile ağacı
high level: [üst düzey], donanımdan bağımsız kavramları temsil etmeye elverişli
hizalama birimi: [alignment], bir türün değişkenlerinin bulunabileceği adres adımı

İ

I/O bound: [giriş/çıkış'a bağlı], zamanının çoğunu giriş/çıkış işlemlerini bekleyerek geçiren
iç olanak: [core feature], dilin kütüphane gerektirmeyen bir olanağı
iç tanım: [nested definition], iç kapsamda tanımlanmış olan
IDE: [geliştirme ortamı], program yazmayı kolaylaştıran program
ifade: [expression], programın değer oluşturan veya yan etki üreten bir bölümü
ikili sayı sistemi: [binary system], iki rakamdan oluşan sayı sistemi
ikincil hata: [collateral exception], hata atılması sırasında atılan başka hata
ilinti: [binding], yabancı kütüphanenin olanaklarını D söz dizimiyle bildiren dosya
ilklemek: [initialize], ilk değerini vermek
imaginary number: [sanal sayı], salt sanal değerden oluşan karmaşık sayı
immutable: [değişmez], programın çalışması süresince kesinlikle değişmeyen
imperative programming: [emirli programlama], işlemlerin deyimler halinde adım adım belirlendikleri programlama yöntemi
implementation: [gerçekleştirme], kodun oluşturulması
implicit: [otomatik], derleyici tarafından otomatik olarak yapılan
increment: [arttırma], değerini bir arttırmak
index: [indeks], topluluk elemanlarına erişmek için kullanılan bilgi
infinity: [infinity], sonsuzluk
inherit: [türetmek], bir sınıfı başka sınıfın alt türü olarak tanımlamak
inheritance: [kalıtım], başka bir türün üyelerini türeme yoluyla edinmek
initialize: [ilklemek], ilk değerini vermek
inline function: [kod içi işlev], işlevin çağrılması yerine içeriğinin çağrıldığı noktaya yerleştirilmesi
interface: [arayüz], yapının, sınıfın, veya modülün sunduğu işlevler
invariant: [mutlak değişmez], nesnenin tutarlılığı açısından her zaman için doğru olan
isim alanı: [name scope], ismin geçerli olduğu kapsam
isim gizleme: [name hiding], üst sınıfın aynı isimli üyelerinin alt sınıftakiler tarafından gizlenmeleri
isimli ilklendirici: [designated initializer], yapı üyelerinin isimle ilklendirilmeleri
isimsiz işlev: [lambda], çoğunlukla işlevlere parametre değeri olarak gönderilen kısa ve isimsiz işlev
istemci: [client], sunucu programın hizmetlerinden yararlanan program
iş parçacığı: [thread], işletim sisteminin program işletme birimi
işaretli tür: [signed type], eksi ve artı değer alabilen tür
işaretsiz tür: [unsigned type], yalnızca artı değer alabilen tür
işbirlikli çoklu görev: [cooperative multi-tasking], görevlerin kendilerini duraksattıkları çoklu görev yöntemi
işleç: [operator], bir veya daha fazla ifadeyle iş yapan özel işaret (+, -, =, [], vs.)
işleç birleşimi: [operator associativity], aynı önceliğe sahip işleçlerden soldakinin mi sağdakinin mi önce işletileceği
işlev: [function], programdaki bir kaç adımı bir araya getiren program parçası
iterator: [erişici], elemanlara erişim sağlayan yapı

K

kalan: [modulus], bölme işleminin kalan değeri
kalıtım: [inheritance], başka bir türün üyelerini türeme yoluyla edinmek
kapama: [closure], işlemi ve işlediği kapsamı bir arada saklayan program yapısı
kapsam: [scope], küme parantezleriyle belirlenen bir alan
karakter: [character], 'a', '€', '\n', gibi en alt düzey metin parçası
karakter kodlaması: [character encoding], karakter kodlarının ifade edilme yöntemi
katma: [mixin], program içine otomatik olarak kod yerleştirme
kayan noktalı sayı: [floating point], kesirli sayı
kaynak dosya: [source file], programcının yazdığı kodu içeren dosya
kesintisiz işlem: [atomic operation], bir iş parçacığı tarafından kesintiye uğramadan işletilen işlem
keyword: [anahtar sözcük], dilin kendisi için ayırmış olduğu ve iç olanakları için kullandığı sözcük
kırpılma: [truncate], sayının virgülden sonrasının kaybedilmesi
kısıtlama: [constraint], şablon parametrelerinin uyması gereken koşulların belirlenmesi
kilitsiz veri yapısı: [lock-free data structure], kilit nesnesi gerektirmeden eş zamanlı programlamada doğru işleyen veri yapısı
klasör: [directory], dosyaları barındıran dosya sistemi yapısı, "dizin"
kod birimi: [code unit], UTF kodlaması kod değeri
kod içi işlev: [inline function], işlevin çağrılması yerine içeriğinin çağrıldığı noktaya yerleştirilmesi
kod noktası: [code point], Unicode'un tanımlamış olduğu harf, im, vs.
kod şişmesi: [code bloat], şablon için çok sayıda kod üretilmesi
kod tablosu: [code page], 127'den büyük karakter değerlerinin bir dünya dili için tanımlanmaları
kod üretmeli: [generative], kod üreten kodlar kullanan
kontrol karakteri: [control character], yeni satır açan '\n', yatay sekme karakteri '\t', gibi özel karakterler
kopya sonrası: [post blit], üyelerin kopyalanmalarından sonraki işlemler
kopyalama: [copy construct], nesneyi başka bir nesnenin kopyası olarak kurmak
kopyalayıcı işlev: [copy constructor], nesneyi kopyalayan işlev
korumalı birlik: [discriminated union], yalnızca geçerli üyesine eriştiren birlik
korumalı erişim: [protected], belirli ölçüde korumalı erişim
koşut işlemler: [parallelization], bağımsız işlemlerin aynı anda işletilmeleri
kurma: [construct], yapı veya sınıf nesnesini kullanılabilir duruma getirmek
kurucu işlev: [constructor], nesneyi kuran işlev
küçük soncul: [little endian], değerin alt bitlerini oluşturan baytın bellekte önceki adreste bulunduğu işlemci mimarisi
kütüphane: [library], belirli bir konuda çözüm getiren tür tanımlarının ve işlevlerin bir araya gelmesi

L

label: [etiket], kod satırlarına isimler vermeye yarayan olanak
lambda: [isimsiz işlev], çoğunlukla işlevlere parametre değeri olarak gönderilen kısa ve isimsiz işlev
lazy evaluation: [tembel değerlendirme], işlemlerin gerçekten gerekene kadar geciktirilmesi
library: [kütüphane], belirli bir konuda çözüm getiren tür tanımlarının ve işlevlerin bir araya gelmesi
linkage: [bağlanım], derlenen koddaki özgün ismi belirleyen kurallar vs.
linked list: [bağlı liste], her elemanı bir sonraki elemanı gösteren veri yapısı
linker: [bağlayıcı], derleyicinin oluşturduğu program parçalarını bir araya getiren program
literal: [hazır değer], kod içinde hazır olarak yazılan değer
little endian: [küçük soncul], değerin alt bitlerini oluşturan baytın bellekte önceki adreste bulunduğu işlemci mimarisi
lock-free data structure: [kilitsiz veri yapısı], kilit nesnesi gerektirmeden eş zamanlı programlamada doğru işleyen veri yapısı
logical expression: [mantıksal ifade], değeri false veya true olan ifade
loop: [döngü], tekrarlanan program yapısı
loop unrolling: [döngü açılımı], döngü içeriğinin her eleman için art arda tekrarlanması
low level: [alt düzey], donanıma yakın olanak
lvalue: [sol değer], adresi alınabilen değer

M

machine code: [makine kodu], mikro işlemcinin dili
magic constant: [sihirli sabit], ne anlama geldiği anlaşılmayan sabit değer
makine kodu: [machine code], mikro işlemcinin dili
mantıksal ifade: [logical expression], değeri false veya true olan ifade
member: [üye], yapı veya sınıfın özel değişkenleri ve nesneleri
member function: [üye işlev], yapı veya sınıfın kendi tanımladığı işlemleri
memory leak: [bellek sızıntısı], artık kullanılmasa bile bellek bölgesinin geri verilmemesi
message passing: [mesajlaşma], iş parçacıklarının birbirlerine mesaj göndermeleri
metin düzenleyici: [text editor], metin yazmaya yarayan program
mikro işlemci: [CPU], bilgisayarın beyni
mikro işlemci çekirdeği: [CPU core], başlı başına mikro işlemci olarak kullanılabilen işlemci birimi
mikro işlemciye bağlı: [CPU bound], zamanının çoğunu mikro işlemciyi işleterek geçiren
mixin: [katma], program içine otomatik olarak kod yerleştirme
module: [modül], programın veya kütüphanenin işlev ve tür tanımlarından oluşan bir alt birimi
modulus: [kalan], bölme işleminin kalan değeri
modül: [module], programın veya kütüphanenin işlev ve tür tanımlarından oluşan bir alt birimi
move: [taşıma], bir yerden bir yere kopyalamadan aktarma
multi-paradigm: [çok paradigmalı], çeşitli programlama yöntemlerini destekleyen
multi-tasking: [çoklu görev], birden fazla görevin etkin olması
mutlak değişmez: [invariant], nesnenin tutarlılığı açısından her zaman için doğru olan

N

name hiding: [isim gizleme], üst sınıfın aynı isimli üyelerinin alt sınıftakiler tarafından gizlenmeleri
name mangling: [özgün isim üretme], bağlayıcı tanıyabilsin diye programdaki isimlerin özgünleştirilmeleri
name scope: [isim alanı], ismin geçerli olduğu kapsam
nesne: [object], belirli bir sınıf veya yapı türünden olan değişken
nesne yönelimli: [object oriented], işlemlerin ilgili oldukları tür üzerinde tanımlanmaları
nested definition: [iç tanım], iç kapsamda tanımlanmış olan
nitelik: [property, attribute], bir türün veya nesnenin bir özelliği

O

object: [nesne], belirli bir sınıf veya yapı türünden olan değişken
object lifetime: [yaşam süreci], bir değişkenin veya nesnenin tanımlanmasından işinin bitmesine kadar geçen süre
object oriented: [nesne yönelimli], işlemlerin ilgili oldukları tür üzerinde tanımlanmaları
on altılı sayı sistemi: [hexadecimal system], on altı rakamdan oluşan sayı sistemi
operator: [işleç], bir veya daha fazla ifadeyle iş yapan özel işaret (+, -, =, [], vs.)
operator associativity: [işleç birleşimi], aynı önceliğe sahip işleçlerden soldakinin mi sağdakinin mi önce işletileceği
optimization: [eniyileştirme], kodun daha hızlı çalışacak biçimde davranışı bozulmadan değiştirilmesi
or (logical): [veya (mantıksal)], iki ifadenin en az birisinin doğru olduğunu denetleyen işleç
ortak işlev: [coroutine], aynı zamanda işletilen görevlerden birisi
ortam değişkeni: [environment variable], programı başlatan ortamın sunduğu PATH gibi değişken
otomatik: [implicit], derleyici tarafından otomatik olarak yapılan
output: [çıktı], programın bilgi olarak ürettiği herşey
overflow veya underflow: [taşma; üstten veya alttan], değerin bir türe sığamayacak kadar büyük veya küçük olması
overloading: [yükleme], aynı isimde birden çok işlev tanımlama
override: [yeniden tanımlama], üye işlevin alt sınıf tarafından yeniden tanımlanması

Ö

ön bellek: [cache], hızlı veri veya kod erişimi için kullanılan mikro işlemci iç belleği
önceki değerli arttırma: [post-increment], sayıyı arttıran ama önceki değerini üreten işleç
önceki değerli azaltma: [post-decrement], sayıyı azaltan ama önceki değerini üreten işleç
öncelik: [precedence], işleçlerin hangi sırada işletilecekleri
ördek tipleme: [duck typing], türün değil, davranışın önemli olması
özel erişim: [private], başkalarına kapalı erişim
özelleme: [specialization], şablonun bir özel tanımı
özgün isim üretme: [name mangling], bağlayıcı tanıyabilsin diye programdaki isimlerin özgünleştirilmeleri
özyineleme: [recursion], bir işlevin doğrudan veya dolaylı olarak kendisini çağırması

P

package: [paket], aynı klasörde bulunan modüller
padding byte: [doldurma baytı], değişkenleri hizalamak için aralarına gelen baytlar
paket: [package], aynı klasörde bulunan modüller
parallelization: [koşut işlemler], bağımsız işlemlerin aynı anda işletilmeleri
parameter: [parametre], işleve işini yapması için verilen bilgi
parametre değeri: [argument], işleve parametre olarak verilen bir değer
Phobos: [Phobos], D dilinin standart kütüphanesi
pointer: [gösterge], bir değişkeni gösteren değişken
polymorphism: [çok şekillilik], başka bir tür gibi davranabilmek
post blit: [kopya sonrası], üyelerin kopyalanmalarından sonraki işlemler
post-decrement: [önceki değerli azaltma], sayıyı azaltan ama önceki değerini üreten işleç
post-increment: [önceki değerli arttırma], sayıyı arttıran ama önceki değerini üreten işleç
postcondition: [çıkış koşulu], işlevin garanti ettiği sonuç
postfix operator: [sonek işleç], i++'da olduğu gibi ifadenin sonuna eklenen işleç
precedence: [öncelik], işleçlerin hangi sırada işletilecekleri
precision: [duyarlık], sayının belirgin basamak (hane) adedi
precondition: [giriş koşulu], işlevin gerektirdiği koşul
preemptive multi-tasking: [geçişli çoklu görev], görevlerin bilinmeyen zamanlarda duraksatıldığı çoklu görev yöntemi
private: [özel erişim], başkalarına kapalı erişim
program: [program], bilgisayara yapacağı işleri bildiren bir dizi ifade
property, attribute: [nitelik], bir türün veya nesnenin bir özelliği
protected: [korumalı erişim], belirli ölçüde korumalı erişim
proxy: [vekil], başka nesne yerine kullanılan nesne
public: [genel erişim], herkese açık erişim

R

race condition: [yarış hali], verinin yazılma ve okunma sırasının kesin olmaması
range: [aralık], belirli biçimde erişilen bir grup eleman
recursion: [özyineleme], bir işlevin doğrudan veya dolaylı olarak kendisini çağırması
referans: [reference], asıl nesneye, onun takma ismi gibi erişim sağlayan program yapısı
referans türü: [reference type], başka bir nesneye erişim sağlayan tür
reference: [referans], asıl nesneye, onun takma ismi gibi erişim sağlayan program yapısı
reference type: [referans türü], başka bir nesneye erişim sağlayan tür
register: [yazmaç], mikro işlemcinin en temel iç depolama ve işlem birimi
return value: [dönüş değeri], işlevin üreterek döndürdüğü değer
runtime: [çalışma ortamı], çalışma zamanında dil desteği veren ve her programa otomatik olarak eklenmiş olan program parçası
rvalue: [sağ değer], adresi alınamayan değer

S

sabit: [const], bir bağlamda değiştirilmeyen
sağ değer: [rvalue], adresi alınamayan değer
sanal işlev: [virtual function], tanımı alt sınıfta değiştirilebilen işlev
sanal işlev tablosu: [virtual function table, vtbl], sınıfın sanal işlev göstergelerinden oluşan tablo
sanal sayı: [imaginary number], salt sanal değerden oluşan karmaşık sayı
sarma: [encapsulation], üyelere dışarıdan erişimi kısıtlamak
scope: [kapsam], küme parantezleriyle belirlenen bir alan
script: [betik], terminal komutlarından oluşan program
sekme: [tab], çıktı düzeni için kullanılan hayali sütunlar
server: [sunucu], başka programlara hizmet eden program
sığa: [capacity], yeni elemanlar için önceden ayrılmış olan yer
sınıf: [class], kendi üzerinde kullanılan işlevleri de tanımlayan veri yapısı
sıradüzen: [hierarchy], sınıfların türeyerek oluşturdukları aile ağacı
sırasızlık: [unordered], sıra ilişkisi olmama durumu
side effect: [yan etki], bir ifadenin, ürettiği değer dışındaki etkisi
signed type: [işaretli tür], eksi ve artı değer alabilen tür
sihirli sabit: [magic constant], ne anlama geldiği anlaşılmayan sabit değer
slice: [dilim], başka bir dizinin bir bölümüne erişim sağlayan yapı
sol değer: [lvalue], adresi alınabilen değer
sonek işleç: [postfix operator], i++'da olduğu gibi ifadenin sonuna eklenen işleç
sonlandırıcı işlev: [destructor], nesneyi sonlandıran işlev
sonlandırma: [destruct], nesneyi kullanımdan kaldırırken gereken işlemleri yapmak
source file: [kaynak dosya], programcının yazdığı kodu içeren dosya
soyut: [abstract], somut gerçekleştirmesi verilmemiş olan
söz dizimi: [syntax], dilin yazım ile ilgili olan kuralları
sözleşme ifadeleri: [expression-based contracts], sözleşme kısa söz dizimi
sözleşmeli programlama: [contract programming], işlevlerin giriş çıkış koşullarını ve nesnelerin tutarlılığını denetleyen dil olanağı
specialization: [özelleme], şablonun bir özel tanımı
stack unwinding: [yığıt çözülmesi], atılan hata nedeniyle çerçevelerin çağrı yığıtından çıkartılmaları
standard input: [standart giriş], program girişinin normalde okunduğu akım
standard output: [standart çıkış], program çıktısının normalde gönderildiği akım
standart giriş: [standard input], program girişinin normalde okunduğu akım
statement: [deyim], ifadelerin işletilmelerini ve sıralarını etkileyen program yapısı
static: [statik], derleme zamanında belirli olan
stream: [akım], nesnelerin art arda erişildiği giriş çıkış birimi
string: [dizgi], "merhaba" gibi bir karakter dizisi
struct: [yapı], başka verileri bir araya getiren veri yapısı
subclass: [alt sınıf], başka sınıftan türetilen sınıf
sunucu: [server], başka programlara hizmet eden program
super class: [üst sınıf], kendisinden sınıf türetilen sınıf
sürüm: [version], programın, olanaklarına göre farklar içeren hali
syntax: [söz dizimi], dilin yazım ile ilgili olan kuralları

Ş

şablon: [template], derleyicinin örneğin 'türden bağımsız programlama' için kod üretme düzeneği

T

tab: [sekme], çıktı düzeni için kullanılan hayali sütunlar
takma isim: [alias], var olan bir olanağın başka bir ismi
tanım: [definition], bir ismin neyi ifade ettiğinin belirtilmesi
tanımsız davranış: [undefined behavior], programın ne yapacağının dil tarafından tanımlanmamış olması
task: [görev], programın geri kalanıyla koşut işletilebilen işlem birimi
taşıma: [move], bir yerden bir yere kopyalamadan aktarma
taşma; üstten veya alttan: [overflow veya underflow], değerin bir türe sığamayacak kadar büyük veya küçük olması
tembel değerlendirme: [lazy evaluation], işlemlerin gerçekten gerekene kadar geciktirilmesi
template: [şablon], derleyicinin örneğin 'türden bağımsız programlama' için kod üretme düzeneği
temporary: [geçici], bir işlem için geçici olarak oluşturulan ve yaşamı kısa süren değişken veya nesne
temsilci: [delegate], oluşturulduğu ortamdaki değişkenlere erişebilen isimsiz işlev
terminal: [uç birim], bilgisayar sistemlerinin kullanıcıyla etkileşen giriş/çıkış birimi; "konsol", "komut satırı", "cmd penceresi", "DOS ekranı", vs.
ternary operator: [üçlü işleç], ifadenin değerine göre ya birinci, ya da ikinci değeri üreten işleç
text editor: [metin düzenleyici], metin yazmaya yarayan program
thread: [iş parçacığı], işletim sisteminin program işletme birimi
throw exception: [hata atma], işlemin devam edilemeyeceği için sonlandırılması
topluluk: [container], aynı türden birden fazla veriyi bir araya getiren veri yapısı
truncate: [kırpılma], sayının virgülden sonrasının kaybedilmesi
tuple: [çokuzlu], bir kaç parçanın diziye benzer biçimde bir araya gelmesinden oluşan yapı
tür dönüşümü: [type conversion], bir değeri kullanarak başka bir türden değer elde etmek
tür nitelendirici: [type qualifier], const, immutable, shared, ve inout
türden bağımsız: [generic], belirli türlere bağlı olmayan veri yapıları ve algoritmalar
türetmek: [inherit], bir sınıfı başka sınıfın alt türü olarak tanımlamak
type conversion: [tür dönüşümü], bir değeri kullanarak başka bir türden değer elde etmek
type qualifier: [tür nitelendirici], const, immutable, shared, ve inout

U

uç birim: [terminal], bilgisayar sistemlerinin kullanıcıyla etkileşen giriş/çıkış birimi; "konsol", "komut satırı", "cmd penceresi", "DOS ekranı", vs.
undefined behavior: [tanımsız davranış], programın ne yapacağının dil tarafından tanımlanmamış olması
union: [birlik], birden fazla değişkeni aynı bellek bölgesinde depolayan veri yapısı
unit test: [birim testi], programın alt birimlerinin bağımsız olarak denetlenmeleri
unordered: [sırasızlık], sıra ilişkisi olmama durumu
unsigned type: [işaretsiz tür], yalnızca artı değer alabilen tür

Ü

üçlü işleç: [ternary operator], ifadenin değerine göre ya birinci, ya da ikinci değeri üreten işleç
üst düzey: [high level], donanımdan bağımsız kavramları temsil etmeye elverişli
üst sınıf: [super class], kendisinden sınıf türetilen sınıf
üye: [member], yapı veya sınıfın özel değişkenleri ve nesneleri
üye işlev: [member function], yapı veya sınıfın kendi tanımladığı işlemleri

V

value: [değer], ay adedi 12 gibi isimsiz bir büyüklük
value type: [değer türü], değer taşıyan tür
variable: [değişken], kavramları temsil eden veya sınıf nesnesine erişim sağlayan program yapısı
variadic: [belirsiz sayıda parametre], aynı işlevi (veya şablonu) farklı sayıda parametre ile çağırabilme olanağı
varsayılan: [default], özellikle belirtilmediğinde kullanılan
ve (mantıksal): [and (logical)], iki ifadenin her ikisinin doğru olduğunu denetleyen işleç
vekil: [proxy], başka nesne yerine kullanılan nesne
veri yapıları: [data structures], verilerin bilgisayar biliminin tanımladığı biçimde saklanmaları ve işlenmeleri
version: [sürüm], programın, olanaklarına göre farklar içeren hali
veya (mantıksal): [or (logical)], iki ifadenin en az birisinin doğru olduğunu denetleyen işleç
virtual function: [sanal işlev], tanımı alt sınıfta değiştirilebilen işlev
virtual function table, vtbl: [sanal işlev tablosu], sınıfın sanal işlev göstergelerinden oluşan tablo

X

xor (exclusive or) (logical): [ya da (mantıksal)], iki ifadenin tekinin doğru olduğunu denetleyen işleç

Y

yan etki: [side effect], bir ifadenin, ürettiği değer dışındaki etkisi
yapı: [struct], başka verileri bir araya getiren veri yapısı
yarış hali: [race condition], verinin yazılma ve okunma sırasının kesin olmaması
yaşam süreci: [object lifetime], bir değişkenin veya nesnenin tanımlanmasından işinin bitmesine kadar geçen süre
yazmaç: [register], mikro işlemcinin en temel iç depolama ve işlem birimi
yeniden tanımlama: [override], üye işlevin alt sınıf tarafından yeniden tanımlanması
yığıt çözülmesi: [stack unwinding], atılan hata nedeniyle çerçevelerin çağrı yığıtından çıkartılmaları
yükleme: [overloading], aynı isimde birden çok işlev tanımlama

Z

zaman uyumsuz: [asynchronous], önceden bilinmeyen zaman aralıklarında gerçekleşen